Henri Toivonen

Henri Toivonen Lancia 037

Henri Pauli Toivonen – fiński kierowca rajdowy ur. 25 sierpnia 1956 w Jyväskylä, zm. 2 maja 1986 podczas rajdu Korsyki. Henri przez ponad 20 lat był najmłodszym kierowcą który zwyciężył w eliminacjach rajdowych MŚ. Wynik ten uzyskał w samochodzie Talbot Sunbeam Lotus podczas Lombard RAC Rally w 1980 roku mając 24 lata.


Swoja rajdową przygodę zaczynał dość wcześnie, biorąc przykład ze swojego ojca – Pauli Toivonena, będącego także kierowcą rajdowym i mistrzem Europy w 1968 roku. Henri urodził się w mieście będącym gospodarzem rajdu Finlandii od 1951 roku. Zaczął przygodę z samochodami od gokartów którymi uczył się jeździć mając 5 lat i zdobywając w nich Puchar Finlandii. Później przesiadł się do Formuły Vee, gdzie wygrał jeden z wyścigów mistrzostw Skandynawii w pierwszym roku startów. W następnym roku w bolidzie Formuły Super Vee wygrał jedną rundę mistrzostw Europy. W 1977 roku został mistrzem Finlandii Formuły Vee, jego wyścigówkę odkupili rodzice 6 letniego Miki Hakkinena – późniejszego dwukrotnego mistrza świata Formuły 1.
Jednak dzięki obawom rodziny o bezpieczeństwo na torach wyścigowych poświęcił się całkowicie rajdom w których zadebiutował podczas rajdu 1000 jezior w 1975 roku w samochodzie Chrysler Avenger którego nie ukończył po awarii samochodu. W 1977 roku podczas swojego drugiego startu w rajdzie 1000 jezior zajął 5 miejsce startując tym samym samochodem.

Henri Toivonen i jego ojciec Pauli

W 1978 roku Henri Toivonen rozpoczął sezon od startu w Arctic Rally który był zaliczany do mistrzostw europy i świata. Ukończył ten rajd na świetnym drugim miejscu tracąc 3:41 minut do wygrywającego Ari Vatanena. W tym samym roku zdobył pierwsze zwycięstwo w Nordic Rally zaliczanym do mistrzostw Finlandii.

Henri Toivonen i Sergio Crespo

W 1979 roku wziął udział w 15 rajdach zaliczanych do mistrzostw Finlandii, Wielkiej Brytanii oraz mistrzostw Europy. Dzięki uzyskanym wynikom podpisał kontrakt z zespołem fabrycznym Talbota na sezon 1980.
W pierwszym sezonie w profesjonalnym zespole mógł wystartować tylko w czterech eliminacjach mistrzostw świata. Rozpoczął sezon od wygranej w Arctic Rally w styczniu. W rajdzie 1000 jezior zakończył swój udział na 11 odcinku specjalnym po wypadku. Rajd Sanremo ukończył na 5 miejscu. Jednak zaskoczył wszystkich na zakończenie sezonu wygrywając Lombard RAC Rally, wyprzedzając ponad 4 minuty drugiego na mecie Hannu Mikolę. Zwycięstwem tym zapewnił sobie rekord najmłodszego zwycięzcy rajdu WRC, pobity dopiero w 2008 roku podczas Rajdu Szwecji przez Jari-Matti Latvalę który miał 22 lata.
W następnym sezonie jego samochód napędzany tylko na tylną oś był już zbyt mało konkurencyjny w stosunku do samochodów grupy 4 i napędzanych na wszystkie koła Audi Quattro. Mimo tego zdobył drugie miejsce w rajdzie Portugalii oraz Sanremo i piąte w rajdzie Monte Carlo. Dzięki temu w klasyfikacji mistrzostw świata był siódmy, a jego zespół niespodziewanie zdobył tytuł mistrza świata konstruktorów.

Na mecie rajdu Costa Smeralda 1986

W 1982 roku przeszedł do sponsorowanego przez Rothmans zespołu Opla. Podczas debiutu w nowym samochodzie (Opel Ascona 400) w rajdzie Portugalii Henri Toivonen nieoczekiwanie prowadził od początku, niestety musiał się wycofać na 5 odcinków specjalnych przed końcem rajdu. W tym sezonie startował jeszcze tylko w czterech rajdach WRC, jednak dwa z nich skończył na podium ( rajd Akropolu i RAC). Brał również udział w testach zespołu March startującego w Formule 1. Na torze Silverstone był o 1,4 sekundy szybszy od startującego w barwach tego zespołu kierowcy Raula Boesela. W 1983 roku kierował Opla Mante 400, startującego w grupie B, jednak samochód ten był zbyt słaby żeby konkurować z Audi Quattro lub Lancią 037. W 1984 roku opuścił zespół Opla i startował w Porsche 911 z zespołu Prodrive motorsport utworzonego przez Davida Richardsa, byłego szefa Toivonena w Oplu.

Henri Toivonen, Ari Vatanen i Markku Alen

W tym samym roku Toivonen podpisał kontrakt z zespołem Lancii na starty w mistrzostwach świata. Szef Lancii Cesare Fiorio chciał żeby mistrzostwo europy zdobył włoch Carlo Capone, dlatego nie wystawiał w ważnych europejskich startach Toivonena, który miał uzbierane sporo punktów ze startów w Porsche. Po kontuzji pleców Henri Toivonen musiał zrobić sobie ponad dwumiesięczna przerwę w startach. Mimo pominięcia kilku eliminacji ukończył sezon na drugim miejscu mistrzostw Europy za Carlo Capone. Kontrakt Toivonena z Lancia obejmował start tylko w pięciu rajdach WRC. Fiorio po podpisaniu umowy z Markku Alenem chciał podpisać podobną dwuletnią z Toivonenem, gdyż jak twierdził i tak ciężko będzie mając dwóch czołowych kierowców konkurować w następnym sezonie z Audi gdzie było czterech kierowców. Na przeszkodzie również stawał zespół Rothmans – Porsche który twierdził że Toivonen podpisał kontrakt z nimi. Jednak Henri Toivonen chciał stać się pełnoprawnym kierowcą zespołu Lancii na sezon 1985.

Lancia 037

Sezon 1985 rozpoczął się źle. Toivonen rozbił swoją Lancię 037 o mur podczas rajdu Costa Smeralda w mistrzostwach europy poważnie raniąc sobie plecy i uszkadzając trzy kręgi szyjne. Na początku maja Henri stracił przyjaciela z zespołu Lancii. Włoski kierowca Attilio Bettega rozbił się śmiertelnie na czwartym odcinku specjalnym rajdu Korsyki. Toivonen po wyleczeniu kontuzji wrócił na trasy rajdowe w rajdzie 1000 jezior w sierpniu gdzie zajął 4 miejsce. W następnym starcie w rajdzie Sanremo zajął 3 miejsce. Był to jego ostatni start za kierownicą samochodu Lancia 037. Samochód pozostawał w tyle za konkurencją Audi i Peugeotem. Lancia dysponowała napędem tylko na tylną oś i mocą 325 KM, kiedy czteronapędowi konkurenci mieli 440 Peugeot i 500 Audi. Na ostatni rajd sezonu (RAC) zespół Lancii wystawił najnowszy model – Lancia Delta S4. Dzięki napędowi na cztery koła, oraz podwójnie doładowanemu silnikowi (sprężarka mechaniczna + turbo) nowy samochód przyspieszał do 100 km/h w 2,3 sekundy. Toivonen wygrał debiutancki rajd, a Markku Alen przyjechał na drugim miejscu ze stratą 56 sekund. Mimo że startował tylko w czterech eliminacjach, ukończył sezon na 6 miejscu w klasyfikacji generalnej mistrzostw świata.

Lancia Delta S4

Sezon 1986 rozpoczął się od dominacji Toivonena na trasie rajdu Monte Carlo który wygrał dokładnie 20 lat po kontrowersyjnej wygranej swojego ojca w tym rajdzie. Pauli Toivonen został zwycięzcą rajdu Monte Carlo w 1966 roku po tym jak zdyskwalifikowano pierwszych czterech kierowców jadących brytyjskimi samochodami za używanie żarówek bez homologacji. Protest złożył zespół Citroena dla którego jeździł Pauli Toivonen. Wściekły Toivonen zbojkotował wygraną i nigdy więcej nie wystartował w Citroenie. Protest spowodował takie zamieszanie że Książe Rainier z Monaco odmówił udziału w ceremonii wręczenia nagród.  Po wygranej Henri Toivonena w Monte Carlo 1986 jego ojciec skomentował „teraz nazwisko Toivonen zostało oczyszczone”.
Po rajdzie Monte Carlo Toivonen został liderem klasyfikacji generalnej, jednak w rajdzie Szwecji musiał wycofać się z powodu awarii silnika. Podczas następnego w kalendarzu rajdu Portugalii Joaquim Santos stracił panowanie nad swoim fordem RS200 i wpadł w tłum kibiców. Trzy osoby zginęły, a 30 zostało rannych. Po tym wydarzeniu kierowcy z teamu Lancii chcieli wycofać się z rajdu, jednak kierownictwo nie zgodziło się na to. Toivonen stwierdził że Lancia zrobi wszystko żeby wygrać.

Henri Toivonen i Timo Salonen

Podczas rajdu Portugalii Toivonen został poproszony o przetestowanie Lancii Delty S4 na torze formuły 1 w Estoril. Najszybszy czas okrążenia który uzyskał kwalifikował go do wyścigu o Grand Prix Portugalii w 1986 roku na szóstej pozycji.

Mimo niepowodzeń Henri Toivonen zostawał faworytem do wygrania klasyfikacji generalnej mistrzostw gdyż inni kierowcy nie byli w stanie sprostać tempu które narzucił.

Toivonen w Lancii 037

Następny był rajd Korsyki. Rozpoczynał się w czwartek 1 maja. Toivonen cierpiał na ból gardła i grypę. Mimo dolegliwości nalegał żeby pozwolono mu wystartować i odzyskać prowadzenie stracone w ostatnich dwóch rajdach. Mimo złego stanu zdrowia objął prowadzenie w rajdzie z dużą przewagą. Po pierwszym dniu narzekał że samochód jest zbyt mocny jak na tego typu rajd i ciężko go utrzymać na drodze.

Serwis przed fatalnym etapem

Drugiego dnia na siódmym kilometrze 18 etapu Corte – Taverna, Toivonen wypadł z drogi na ciasnym zakręcie i spadł na dno wąwozu. Aluminiowy zbiornik paliwa umieszczony pod siedzeniem kierowcy pękł uszkodzony o drzewa i po kilku sekundach paliwo eksplodowało. Samochód zbudowany głównie z łatwopalnego kevlaru wzmacnianego tworzywami kompozytowymi spłonął doszczętnie. Siedzący w środku Henri Toivonen i Sergio Cresto nie mieli szans. Wypadek nie został nigdy do końca wyjaśniony ze względu na brak świadków w pobliżu. Co prawda jeden z kibiców nakręcił film przedstawiający wypadek, ale ze względu na dużą odległość nie można określić dokładnej przyczyny. Inżynierowie i technicy z Lancii nie byli w stanie określić przyczyny katastrofy, gdyż resztki samochodu były całkowicie zwęglone. Walter Röhrl potwierdził że Toivonen przed wypadkiem brał lekarstwa na grypę.

Jedno z ostatnich zdjęć przed wypadkiem

Kilka godzin po wypadku Toivonena Jean-Marie Balestre i FISA podjęli decyzję o zakazie startów samochodów grupy B od sezony 1987. Planowane starty grupy S również zostały zakazane. Audi i Ford wycofały się z grypy B natychmiast, ale inne zespoły rywalizowały jeszcze do końca sezonu. Rajd Korsyki wygrał Bruno Saby w Peugeocie 205 Turbo 16.

Toivonen za kierownicą Delty S4

Po wypadku FISA była bardzo krytykowana za zbyt późne dostrzeżenie problemu zbyt mocnych i zbyt szybkich samochodów grupy B. Późniejsze dochodzenie FISA wykazało że żaden kierowca nie jest w stanie dostatecznie szybko reagować przy pokonywaniu szybkich zakrętów w tak szybkich maszynach. W czasach grupy B rajdy samochodowe osiągnęły szczyt popularności.

Podczas swojej kariery Henri Toivonen wystartował w 40 rajdach zaliczanych do klasyfikacji WRC, z których wygrał 3, a 9 razy stawał na podium. 22 razy nie ukończył rajdów. Szef zespołu Lancia – Cesare Fiorio powiedział później że Toivonen był jedynym kierowcą który potrafił kontrolować Lancię Deltę S4.

Wrak samochodu Toivonena

Henri Toivonen pozostawił żonę Erję i dwójkę małych dzieci syna Markusa i córkę Arlę. Cresto nie miał żony ani dzieci.

Toivonen z dzieckiem


Jedna odpowiedź do “Henri Toivonen”

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.